Marionette (2020) recensie, Elbert van Strien (2024)

Regie: Elbert van Strien | 112 minuten | thriller | thriller | Acteurs: Peter Mullan, Thekla Reuten, Emun Elliott, Bill Paterson, Rebecca Front, Sam Hazeldine, Pearl Chanda, Dawn Steele, Marnie Baxter, Elijah Wolf, Elisabet Johannesdottir, Jochum ten Haaf, Geoffrey Newland, Craig McDonald-Kelly, Julian Nest

In 1993 studeerde Elbert van Strien af aan de Filmacademie met de korte film ‘De marionettenwereld’. Een examenfilm die hem direct een Gouden Kalf en een nominatie voor de Student Academy Awards opleverde. Van Strien wilde het verhaal graag uitwerken tot een speelfilm, liefst in het Engels, want in de 25 minuten die een examenfilm mocht duren kon hij eigenlijk niet het hele verhaal vertellen. Maar als beginnende filmmaker moet je wel heel veel geluk hebben, wil je je droom direct waarmaken. Dus Van Strien deed eerst ervaring op met tv-werk en korte films, om in 2001 de omslag te maken naar speelfilms. In 2004 pikte een Britse producent het verhaal op die de film wilde maken, met Van Strien als schrijver en regisseur.

Toen dat niet doorging, kostte het de Nederlander een paar jaar om de rechten weer terug te krijgen. In 2010 bracht hij de psychologische thriller ‘Zwart Water’ uit, met in de hoofdrollen Barry Atsma en Hadewych Minis. Die film trok de aandacht van Hollywoodster Charlize Theron, die interesse toonde in het maken van een Amerikaanse remake. Van Strien maakte van de gelegenheid gebruik om ook zijn ‘marionettenverhaal’ bij zijn nieuwe Amerikaanse connecties onder de aandacht te brengen. Op een zeker moment leek Matt Damon geïnteresseerd om de hoofdrol te spelen, maar ook die plannen ketsten af. Financiële perikelen en het feit dat Van Strien niet te veel concessies wilde doen wat betreft het scenario, zorgden ervoor dat de plannen nog langer in de ijskast stonden, maar mede dankzij Het Filmfonds en financiers in Schotland en Luxemburg is ‘Marionette’ (2020) nu dan eindelijk af!

Matt Damon is in geen velden of wegen te bekennen. In plaats daarvan castte Van Strien Thekla Reuten in de hoofdrol. En als we eerlijk zijn, is zij een veel betere keuze voor de rol van kinderpsychiater die het aan de stok krijgt met een geheimzinnige jongen die beweert het lot te kunnen beïnvloeden. Marianne Winter heeft na een traumatische gebeurtenis, waarbij haar man (Sam Hazeldine) om het leven kwam, haar thuisland Amerika achter zich gelaten, in de hoop in Schotland een nieuw leven te kunnen beginnen. Marianne is een pittige tante, die zich gedreven en al whisky drinkend een weg baant in deze nieuwe omgeving. Dat haar voorganger, Dr. McVittie (Peter Mullan), zo geobsedeerd raakte door een van zijn jonge patiënten dat hij zichzelf in de fik stak, schrikt haar niet af. Integendeel; het intrigeert haar mateloos. Net als de jongen in kwestie, de tienjarige Manny (Elijah Wolf), die de gebeurtenissen op zijn gitzwarte krastekeningen beweert te kunnen laten uitkomen. Wat Marianne probeert tegen te gaan gebeurt toch: Manny kruipt in haar hoofd en ze gaat twijfelen aan haar eigen waarheid en perceptie.

Van Strien, die het scenario schreef met de Brit Ben Hopkins, maakt hierbij handig gebruik van het gedachte-experiment van Schrödingers kat, uit de kwantummechanica: Manny beweert dat er een pistool in Marianne’s la ligt, ‘maar alleen als je kijkt’. Gedachtespelletjes, speling met het lot en lotsbeschikking; ‘Marionette’ zit er boordevol mee. Kan Manny daadwerkelijk de toekomst beïnvloeden? Of is hij slechts een doorgeefluik van wat de toekomst sowieso al zou brengen? Als haar nieuwe vriend Kieran (Emun Elliott) onderwerp van de tekeningen van Manny wordt, verliest Marianne langzaam maar zeker haar grip op de realiteit en staat haar leven op het punt van ontsporen.

De ambities spatten ervan af bij ‘Marionette’; Elbert van Strien heeft alles uit de kast gehaald om zijn film te voorzien van een diepere, psychologische laag en flirt met zijn knipoog naar Schrödingers kat zelfs met de wetenschap. Maar ook de meer clichématige elementen die we vaak terugzien in het genre van de psychologische thriller schuwt hij niet: mysterieuze kinderen, geflipte dokters in gestichten, griezelige wendingen, dat werk. Via flashbacks onthult hij welk persoonlijke drama Marianne heeft moeten meemaken, wat haar naar Schotland leidde. Schotland, hier op zijn allersoberst en -natst, is een geweldig decor voor deze grimmige thriller. Het is er guur en onheilspellend en de dood ligt constant op de loer. Dankzij de Schotse geldschieters wist Van Strien enkele uitstekende Britse acteurs aan ‘Marionette’ te verbinden: naast Mullan en Elliott onder anderen ook Bill Paterson en Rebecca Front. Maar het zijn Reuten en de jonge Wolf die ons compleet inpalmen. Reuten is in haar element als de rouwende Marianne, die zich compleet gek laat maken door de mysterieuze Manny, die door Wolf ongrijpbaar en menselijk neergezet wordt.